Her yıl olduğu gibi bu yılda da Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği-TEMA Trabzon İl Temsilciliği koordinesi ile Çevre İl Müdürlüğü ortak etkinlik: OĞUZ BEYİNİN OĞLU BAMSI BEYREK’İN DİYARI: Sürmene’ye bağlı Ağaçbaşı, Kavadüzü, Harmantepe Şehitliği (Köprübaşı) çevre ve kültür gezisi düzenlenecek.
Her yıl 5 Haziran çevre günü dolaysı ile doğa sevgisi, koruma bilincinin artırılması ve farkındalık oluşturmak için bu yıl doğa gezisi; Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği-TEMA il Temsilciliği rehberliğinde, Çevre İl Müdürlüğü yönetiminde Trabzon Belediyesi ve Köprübaşı kaymakamlığının araç desteği ile 5 Haziran Pazar Çevre Günü nedeniyle yıllardır korunması ve çevresi ile birlikte sürdürülebilir kullanımı için çalışmaların yürütüldüğü KAVGA DÜZÜ-HARMANTEPE ŞEHİTLİĞİ- AĞAÇBAŞI TURBA BATAKLIĞI (TARİHİ BAYBURT-SÜRMENE/ARAKLI) KERVAN YOLU güzergâhına gezi gerçekleştirilecektir.
Geziye katılım ücretsiz olup, geziye katılımın şimdiden en az 40-45 kişi olacağı tahmin edilmektedir.
**
‘EKOLOJİK VE TARİHİ MİRAS: KERVAN YOLU-AĞAÇBAŞI TURBA BATAKLIĞI VE ÇEVRESİ’ *
Ağaçbaşı Yaylası ve Turbalığı, Trabzon Köprübaşı İlçesi sınırlarında, Harman Tepenin güneyinde ve iki su havzası (Sürmene-Küçükdere) arasında 2000-2100 m. yükseltiye sahip, yüksek yağış alan (yıllık ortalama 1300-1500mm) ve yaz aylarını 2/3 ünde sisli ve nemli olan ve eğimli, birkaç metre derinliğe sahip dalgalı görünüme sahip bir platoda bulunur.
Ağaçbaşı Yaylası Turbalığı ve Çevresinin tabanındaki kaya; üst kretase yaşlı bazalt, andezit lav ve proklast yapılardan oluşmuştur
Yayla ve çevresindeki turbalıklar, yaklaşık olarak 35 hektar’lık bir alanı kaplar.
Ağaçbaşı Türkiye'nin en büyük ve tüm özellikleriyle gerçek bir yüksek rakım turbalığıdır. Ağaçbaşı ve çevresindeki turbalıklar, Avrupa’nın en güneyinde bulunan çok nadir yüksek rakım bataklığı olması nedeni ile dünya ölçeğinde korunması gerekli bir doğal mirastır.
Alanın zengin bitki örtüsü Türkiye' de nadir bulunan veya Ağaçbaşı turbalığı ve çevresinden başka hiçbir yerde bulunmayan taksonlardan oluşmaktadır.
Ağaçbaşı Turba Bataklığını önemli kılan alansal büyüklüğü, endemik türleri yanında, bölgenin ekolojik ve de iklimsel geçmişi ile ilgili 9.000 yıllık büyük bir bilgi hazinesini bünyesinde barındırmasıdır.
Alanda görülen mevcut bitki örtüsü Türkiye’ de oldukça nadir bulanan ya da Ağaçbaşı ve çevresinden (Barma, Yılanataş v.d.) başka yerde bulunmayan taksonlardan ve birçoğu endemik türlerden oluşmaktadır. Hem turba hem de üzerinde mevcut dünya ölçeğinde nadir bitki türleri, alanın biyolojik rezerv olarak korunmasını zorunlu kılmaktadır.
Türkiye’nin özelliklerini koruyabilen, en büyük yüksek rakım (2000m) bataklığı olan AĞAÇBAŞI TURBA BATAKLIĞI’ nın korunması için Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneğinin, Üniversite ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü işbirliği ile başlattığı koruma çalışmalarının son aşaması olan bölge halkını; koruma, sürdürülebilir kullanım konusunda bilinçlendirme ve bölgeyi ekoturizme kazandırma amaçlı projeler geliştirilmektedir. Bölgenin 9000 yıllık ekolojik (fauna-flora, iklim) geçmişini bünyesinde saklayan bataklığın korunması hem ülkemiz ve hem de dünya ekolojik geçmişi için çok önemlidir. Çevrenin korunması için halkta ve bataklık çevresindeki yaylalarda bilinçlendirme ve koruma anlayışının geliştirilmesi çalışmaları 2007 yılında başlandı; önce WWF Türkiye, son olarak 2010 yılında Birleşmiş milletler GEF-SGP desteği ile bölgeyi tanıtan broşür, kitapçık ve afişlerle bilgi ve bilinçlendirme çalışmaları devam ettirilmektedir.
Ağaçbaşı bataklığı ve Sürmene- Araklı havzaları Karadeniz’deki en önemli kuş göç yollarından birisi olarak, her yıl yüzlerce türden, binlerce kuşun geçiş yaptığı bir havzadır.
Sürmene- Ağaçbaşı arasındaki güzergâh, bilinmeyen pek çok doğal ve kültürel değeri bünyesinde barındırmaktadır. Öncelikle bataklık antik ipek ve kervan yolunun Karadeniz'e ulaşan ve en bilinen kollarından birisi olan Bayburt- Sürmene( Araklı) hattının üzerindedir ve Ünlü seyyah Evliya Çelebi seyahat namesinde bataklıktan geçen kervan yolundan bahsetmektedir(MS 1630 ). Dede Korkut masallarında anlatılan, Oğuz Beyinin oğlu Bamsı Beyrek’in Trabzon Tekfurunun kızını almak için Bayburt’tan Trabzon’a giderken geçmek zorunda olduğu tehlikeli bataklık Ağaçbaşı Turba Bataklığı’dır. (Tarihi kaynaklar ve yerel halk, kervan yolunun kullanıldığı 20. yüzyıla kadar ki dönemde, bataklığın sadece bir noktadan geçit verdiğini ve yolu kaybedenlerin bataklıktan çıkamadığını belirtmektedir). Tarihi kervan yolunun bazı bölümleri günümüzde de mevcuttur ve gelecek yıllarda
(koruma planları yapılıp, gerekli altyapı hazırlandığında) ekoturizm amaçlı olarak aktif hale getirilmesi planlanmaktadır.
Bataklıktan Sürmene’ye inen eski kervan yolu üzerinde 1. Dünya savaşına ait, 100’ ün üzerinde şehit mezarı ve bir şehitlik (Harmantepe) mevcuttur. Gezilmeye ve görülmeye değer bir tarihi yerleşimdir. (Kavga –Kava- Düzü adını, kervanların konaklamak için çatışması dolaysıyla aldığı söylencesi mevcuttur)
Ağaçbaşı- Sürmene arasındaki tarihi kervan yolu üzerinde tarihi çeşmeler, mitolojik hikâyeleri olan tepeler, kayalıklar bulunmaktadır.
Seslikaya-Ağaçbaşı-Kavga Düzü- Avulot hattı; Doğu Karadeniz’de vadiler ve denizin muhteşem güzelliklerini izleyerek seyahat edilebilen bir sırt üzerinde yerleştiğinden bölgenin en güzel manzara izleme ve fotoğraf çekim güzergâhlarından birisidir.
Tarihi kervan yolu üzerindeki köylerden KARACAKAYA KÖYÜ; Doğu Karadeniz Mimarisinin en güzel örneklerinden olan tarihi konaklar, cami, serander, mezarlık v.d. kültür eserlerini bozulmadan bir arada bulunduran muhteşem bir köy yerleşimidir.
Dirlik (Cida) Köyü, Karadeniz 'in tüm özellikleri ile korunmuş kiliseden camiye çevrilen en büyük eserlerden birisini sağlam olarak günümüze kadar bünyesinde barındırmaktadır.
Benzer şekilde tarihi dokumacı ve bu dokumaları Kafkaslar ve Balkanlara ihraç eden ünlü Kefeli aileleri ve diğer ticaret erbabı ailelerin muhteşem konakları (en bilineni 99 pencereli konak) ve 2 adet kalem işi ve kakmaları ile ünlü camiyi bünyesinde barındıran Gültepe Köyü tarihi kervan yolu üzerinde bulunmaktadır.
Tarihi, doğal ve kültürel pek çok değeri bünyesinde barındıran havzada, ekoturizm başlatmak ve Trabzon turizmine Sümela (tarih) ve Uzungöl (doğa) aksı dışında üçüncü bir turizm aksı ( doğa, tarih ve kültürü koruma ve yerel halkın ekonomik kalkınmasını ön planda tutan ekoturizm aksı) kazandırmak amacı ile Sürmene- Köprübaşı kaymakamlıkları ve belediyeleri ile birlikte ekoturizm projeleri geliştirilmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Coşkun ERÜZ
coskuneruz@gmail.com
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği
Başkanı ve TEMA Vakfı Trabzon Temsilcisi
*(Kaynak: www.dogatarih-dogukaradeniz.blogspot.com)
HABER: Trabzon Haber Ajansı-02 Haziran 2011 Perşembe
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder